Hoop op een gematigde islam

http://www.osl-stavast.nl/?p=2594 , 3 oktober 2012

Tijdens de Koude Oorlog zag Washington het socialisme als een gevaar. Militair heeft dat geresulteerd in de oprichting van de NATO.  Politiek/diplomatiek heeft zich dat vertaald in een beleid dat er op gericht was het socialisme in tweeën te delen. Aan de ene kant het communisme als dat van de Sovjet-Unie dat revoluties en het gebruik van geweld en clandestiene methodes voorstond bij de verwezenlijking van de socialistische doeleinden; aan de andere kant democratisch socialisme dat via politieke compromissen, verkiezingen en coalities trachtte te bewerkstelligen dat ‘de sterkste schouders’ de zwaarste lasten zouden gaan dragen, en dat op die manier regeringsbeleid permanent zou streven naar steeds verdergaande sociale en economische gelijkheid, door middel van belastingheffing en subsidieverstrekking.

Wat West-Europa betreft kwam dit er op neer dat de Verenigde Staten niet zo zeer het streven naar sociaaleconomische totaalgelijkheid bestreden, maar wel het gebruik van geweld en clandestiniteit bij het bereiken van dit kostbare en dierbare ideaal. Deze politiek was ook helder over het voetlicht te brengen. Er groeide een fraaie retoriek: ‘democratisch socialisme’ was goed, maar Soviet style Stalinist communism was het kwaad zelf. Een kind kon dat begrijpen. De Nederlandse sociaal-democraten hebben dit altijd goed in de oren geknoopt, en waren in grote meerderheid hevig anti-communistisch.

De achtergrond van dit Amerikaanse streven was wellicht dat je toch niet kunt tegenhouden wat de meerderheid van de bevolking wil, hoe dwaas in jouw ogen de aspiraties van die meerderheid ook mogen zijn. Ook elders heeft Amerika al te vaak niet zo zeer het communisme of andere onwelkome politieke bewegingen bestreden, als wel aangedrongen op samenwerking, compromis, vrije verkiezingen en coalitievorming, denk aan de Camp David akkoorden, of aan de nadagen van de Shah van Perzië. In China heeft dit Amerikaanse streven er in de jaren kort na de Tweede Wereldoorlog zelfs toe geleid dat de beweging van Chiang Kai-chek, de Kwomintang, die is uitgemond in ‘Nationalistisch China’, Taiwan, korte tijd geen wapens meer geleverd kreeg en gedwongen werd samen te werken met de communistische partij van Mao en zijn aanhang – met het onvermijdelijke resultaat dat Mao heeft gewonnen. Stalin steunde immers onbekommerd Mao.

De huidige topambtenaren van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Amerikaanse inlichtingendiensten zijn intellectueel en politiek gevormd door en tijdens de Koude Oorlog. Er moet serieus voor gevreesd worden dat zij denken dat een variant van de tactiek die in de Koude Oorlog succesvol is geweest, ook in de islamitische wereld effectief zou kunnen zijn. Er zijn politieke elites in de islamitische wereld die hun politiek-religieuze doeleinden begeren te bereiken door middel van revolutie, het gebruik van geweld en clandestiene methoden. Het is inderdaad zinloos te proberen met zulke elites tot een overeenkomst te komen. Het doel van deze elites is het afbreken van de Amerikaanse machtspositie, en het opbouwen van een mondiale islamitische suprematie. Vreedzaam overleg met elites die niet in vreedzaam overleg geloven, maar in de door God opgelegde plicht tot permanente strijd tegen alles wat anders is, anders doet en anders denkt, kan uiteraard nooit tot een zinvol resultaat leiden. Maar misschien is het, verwacht Amerika, wel mogelijk grote groepen los te weken van deze islamo-radikalinski’s.

Zou het mogelijk zijn om net als de tweedeling communisme-sociaaldemocratie een dergelijke opdeling in de islamitische wereld te bewerkstelligen? Als de islam een gewone politieke beweging was, zoals het socialisme (in de ruimste zin des woords) dat geweest is, dan zou dat mogelijk moeten zijn. Maar wie niet weet dat de islam ook een godsdienst is, kan wel op het dak gaan zitten. Met een godsdienst is het lastiger compromissen te sluiten dan met een politieke stroming. Een voorbeeld dat in al zijn banaliteit dit mogelijk goed illustreert: het is niet mogelijk met het Vaticaan een compromis te sluiten over abortus en euthanasie – maar met de KVP en het CDA stuit dat niet op onoverkomelijke obstakels.

De islam is een niet een politieke partij, maar een godsdienst die sterk op de gedetailleerde ordening van het dagelijks maatschappelijk leven gericht is. De islam heeft een geschiedenis van een anderhalf millennium. Allerlei hoogtepunten uit die geschiedenis spelen een grote rol in de manier waarop de islamitische massa’s de wereld beleven. De manier waarop de islamitische geschiedenis wordt doorverteld, is niet altijd even academisch van aard, en laat een bont tableau zien van islamitische militaire overwinningen die, in de beleving van de meeste moslims, geleid hebben tot een mondiale suprematie van de islam die vanaf het optreden van Mohammed (570-632?) ongeveer duizend jaar geduurd heeft. De islam eist dat die suprematie hersteld wordt. De namen van de veldslagen en veldheren die in die legendarische expansieoorlogen een grote rol hebben gespeeld, zijn, bijvoorbeeld, tot op de dag van vandaag populair bij de naamgeving van de islamitische scholen in Nederland. Deze vorm van naamgeving roept twijfels op aan het karakter van het onderwijs op deze door de Nederlandse overheid gesubsidieerde scholen, en evenzeer aan de vreedzame aspiraties van de islamitische godsdienst zoals de beroepsmoslims die zien.

Amerika, althans de regering-Obama, is driftig op zoek naar ‘gematigde moslims’, die in de strijd tegen de pretenties en aspiraties van de politieke islam zoals Iran die vertegenwoordigt, de rol kunnen spelen die de sociaaldemocratie gespeeld heeft in de strijd tegen het communisme. Vraag schept aanbod, en politici uit de islamitische wereld beijveren zich bij de Amerikanen de indruk te wekken dat zij die tot democratie en compromis geneigde moslims zijn. Wie er in slaagt bij Amerika of Europa die indruk te wekken, zijn kostje is gekocht. De dollars en de euro’s stromen bij miljarden binnen. Er is maar een probleem: er bestaat geen gematigde islam. Evenmin bestaat er een gematigd Vaticaan.

Wie meent dat er wel een gematigde islam bestaat, heeft het bijzonder makkelijk, in kennis-theoretische en wetenschappelijke zin dan: hij hoeft maar twee of drie moskeeën aan te wijzen waar die gematigde islam gepredikt wordt: geen jihad, geen totaaloorlog tegen de ongelovigen, geen ‘varkens en apen’, geen onderwerping en/of beroving van andersdenkenden, geen steniging, geen vrijbrief voor vrouwenmishandeling, geen moord op uittreders, geen moord op wie Mohammed ‘beledigt’, geen eremoord, geen clandestiniteit (‘taqiyya’), geen invoering van de sharia (het islamitische rechtssysteem waaronder christen en joden geen rechten hebben), geen kinderhuwelijk, geen fatwa’s tegen schrijvers of filmers. Ook een islamitische massaorganisatie die (slechts enkele van) zulke gematigde standpunten aanhangt, bestaat nog niet. Uiteraard zijn er hoogleraren die in hun studeerkamers in Haren en Wassenaar de koran zo weten uit te leggen dat de leerstellingen van de islam ongeveer even betekenisloos worden als die van de Protestantse Kerk in Nederland, de PKN, maar daar heeft de wereld weinig aan, en de studenten van deze hoogleraren nog minder – om van de toekomstige werkgevers van deze studenten nog maar te zwijgen.

Vraag schept aanbod, maar de vraag naar gematigde islam, zowel in Amerika als Europa, heeft tot nu toe alleen maar meer islam geschapen. Het is niet gezegd dat het nooit en te nimmer mogelijk zal zijn de islam te verdelen in een compromisloze en een tot compromis geneigde beweging, zoals dat bij het socialisme gelukt is, maar de sterren staan niet gunstig. Er vooralsnog geen land in zicht. Dat de bevolkingen van Amerika en Europa islamiseren anders dan door demografische factoren is extreem onwaarschijnlijk, maar een godsdienst triomfeert niet door massabekeringen maar doordat regeringen zo’n godsdienst beleidsmatig gaan steunen. Ook voor de triomf van het christendom in het vroege Europa was de steun en de medewerking van de lokale vorstenhuizen onontbeerlijk. We moeten daarom vooral letten op wat de machthebbers en de politici doen en nalaten. En dan is het beeld niet gunstig. Slappe knieën en elastieken ruggengraten, er zijn weinig landen gezegend met regeringen die te weinig zulke acrobaten in hun midden tellen.

Het belangrijkste streven van de islamitische machthebbers en de beroepsmoslims, internationaal verenigd in de OIC, de organisatie van islamitische coöperatie, is op het ogenblik het criminaliseren van kritiek op de islam. Dat is natuurlijk tactisch effectief. Wanneer het in de wetgeving van Europa en Amerika net als in de Sharia een misdaad wordt om de islam of Mohammed de bekritiseren of zelfs maar te bediscussiëren, zal na verloop van tijd vergeten raken waarom je ook weer geen moslim moest worden. Obama en verschillende ongekozen EU-grootheden zijn al om, wat dit betreft. Maar er is altijd enig licht: de OIC heeft uit diplomatieke sluwheid er voor gekozen defamation of religion strafbaar te stellen. En ja, wat is dat eigenlijk en wie kan daar tegen zijn. Helaas voor de OIC zijn er weinig of geen boeken waarin het christendom en het jodendom ze gedefameerd worden als de koran. Een verbod op defamation of religion leidt onherroepelijk tot een verbod op de koran.

Wat zou het goed zijn als de huidige Amerikaanse taktiek om een opdeling in compromisbereide en compromisloze islamitische bewegingen te scheppen, opwoog tegen de huidige islamitische tactiek om anderen het zwijgen over de islam op te leggen. Er is alleen één verschil in kracht tussen deze twee tactieken. De islamitische tactiek dreigt met het veroorzaken van chaos als de OIC zijn zin niet krijgt, en voor chaos is iedereen in het Westen doodsbang. De Amerikanen dreigen eigenlijk nergens mee, sterker nog, ze hopen op de opkomst van een gematigde islam zoals vrome joden hopen op de komst van de Messias. Ondertussen belonen ze iedere kandidaat die zich als gematigd weet te presenteren, ongeacht de realiteit, met hulpgelden. Het is voor valse messiassen goed boeren.